Sağlıkta Veri Koruma ve Parolalar

Sağlık sektöründe saklanan veriler hem kişisel hem de tıbbi anlamda son derece hassastır. Hasta kayıtları, teşhisler ve tedavi geçmişleri KVKK kapsamında korunması gereken bilgi niteliğindedir. Bu verilerin güvenliği çoğu zaman parolalarla başlar; zayıf bir parola veya kötü yönetilen erişim, zincirleme bir ihlale yol açabilir. Bu makalede "Sağlıkta Veri Koruma ve Parolalar" başlığı etrafında; güçlü parola prensipleri, parola yöneticileri, iki faktörlü kimlik doğrulama (2FA), bulut paylaşım ayarları ve IoT güvenliği gibi konuları uygulamalı adımlarla ele alacağız.

Parolanın Temel İlkeleri: Uzunluk, Karakter Çeşitliliği ve Benzersizlik

Güçlü bir parola üç ana unsurdan oluşur:

Uzunluk: En az 12–16 karakter önerilir; kritik hesaplarda daha uzun passphrase (20+ karakter) tercih edin.
Karakter çeşitliliği: Küçük/büyük harf, rakam ve sembol kombinasyonu kaba kuvvet ve sözlük saldırılarını zorlaştırır.
Benzersizlik: Her hesap için farklı parola kullanmak, tek bir hesabın ele geçirilmesinin domino etkisini engeller.

Pratik öneriler:

Parola yerine anlamlı ama tahmin edilmesi zor bir passphrase kullanın: örn. "MaviKedi%1987+Steteskop".
Sözlükte bulunan kelimeleri tek başına kullanmayın; harfler arası değişiklik, sayı ekleme veya kelime aralarına semboller yerleştirme gibi varyasyonlar uygulayın.
Kurumsal ortamda parola politikalarını (ör. minimum uzunluk, parola geçmişi, otomatik kilitleme) merkezileştirin.

Parola Yönetimi: Hatırlamak Değil, Yönetmek

Gerçek dünyada en büyük zorluk parolayı hatırlamak değil, onu güvenli ve sürdürülebilir şekilde yönetmektir. Çoğu kullanıcı aynı parolayı birden çok hesabında tekrar kullanır; bu, sağlık verilerini riske atar.

Parola yöneticisi neden şart?

Benzersiz, güçlü parolalar otomatik olarak oluşturur.
Tüm kimlik bilgilerini güvenli bir kasada saklar; sadece bir ana parola/biometrik erişim gerekir.
Paylaşılan erişim gerektiğinde güvenli bir şekilde yetki verir (örneğin ekip içi şifre paylaşımı).

Parola yöneticisi seçerken dikkat edilecekler:

Uçtan uca şifreleme (E2EE) olmalı.
İki faktörlü kimlik doğrulamayı desteklemeli.
Kurumsal entegrasyon (SSO, AD/LDAP) ve merkezi denetim günlükleri sunmalı.
Güvenlik açığı/hack geçmişi ve bağımsız güvenlik denetimleri olumlu olmalı.

Örnek kurumsal akış:

Tüm çalışanlara parola yöneticisi dağıtımı.
Kritik hizmetler için parola değişimi ve zayıf parolaların zorunlu güncellenmesi.
Düzenli güvenlik eğitimi ve aylık parola denetimleri.

Parola Yöneticisi Kurulum ve Konfigürasyon Önerileri

Master parolanızı güçlü ve benzersiz yapın; mümkünse fiziksel güvenlik anahtarı (YubiKey) ile koruyun.
Otomatik doldurmayı sadece güvenilir cihazlar ve tarayıcılarla sınırlandırın.
Paylaşılan kasa kullanıyorsanız erişim izinlerini “en az ayrıcalık” prensibiyle yönetin.
Parola yöneticisinde zayıf/tekrarlı parolaları düzenli tarayan araçları aktif edin.

Teknik Kontroller: Sızıntı Taraması, SSO ve Donanım Anahtarları

Teknik önlemler, insan hatalarını dengelemeye yardımcı olur.

Have I Been Pwned gibi hizmetlerin entegrasyonu

E-posta ve parolaların sızıntı veritabanlarıyla karşılaştırılması, daha önce sızmış kimlik bilgilerinin tespitini sağlar.
Parola yöneticileri veya SIEM çözümleri ile entegrasyon: ihlal tespit edildiğinde otomatik uyarı ve parola sıfırlama sürecini tetikleyin.

SSO (Single Sign-On)

Kullanıcı deneyimini iyileştirir ve merkezi kimlik doğrulama sağlar.
Avantaj: Parola sayısını azaltarak risk yüzeyini düşürür.
Dezavantaj: SSO kimliği ele geçirilirse daha geniş erişim riski oluşur — bu yüzden SSO koruması için güçlü 2FA ve donanım anahtarı şarttır.

Donanım anahtarları ve 2FA

Donanım temelli FIDO2/WebAuthn cihazları (YubiKey vb.) parola yerine veya 2. faktör olarak kullanılabilir.
İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) SMS yerine TOTP (Authy/Google Authenticator) veya donanım tabanlı çözümler tercih edilmeli.
2FA kodlarının yedeklenmesi ve kurtarma planı oluşturulmalı (ör. kurtarma kodları güvenli bir yerde, kurum politikasıyla saklanmalı).

Bulut Depolama, Paylaşılan Klasörler ve Erişim İzinleri

Bulut depolama ve paylaşılan klasörler sağlık sektöründe sık veri sızıntısına neden olur. Temel prensip: Erişim sadece gerektiği kadar (least privilege), süreli ve denetlenebilir olmalı.

Uygulamalı kontroller:

Paylaşılan bağlantılara süre sınırlaması koyun ve varsayılan paylaşım izinlerini "görüntüleme" ile sınırlayın.
Dosya paylaşım kayıtlarını düzenli olarak denetleyin; kim hangi dosyaya ne zaman erişmiş loglayın.
Dışarıya paylaşım gerekiyorsa linklere parola veya tek seferlik erişim (one-time access) ekleyin.
Bulut sağlayıcısının güvenlik ve uyumluluk (KVKK/ GDPR benzeri) sertifikasyonlarını doğrulayın.

Pratik örnek:

Hasta raporlarının paylaşıldığı bir klasörde: paylaşım süresini 24 saatle sınırlayın, dosya indirme iznini kapatın ve erişimi sadece ilgili doktor/hasta ile sınırlayın.

IoT Güvenliği: Tıbbi Cihazlarda Parola Yeterli Değildir

IoT güvenliği (IoT güvenliği) sağlık ortamında kritik bir konudur; hastane ortamında birçok tıbbi cihaz ağa bağlıdır. Bu cihazlardaki varsayılan parolalar, zayıf güncelleme mekanizmaları ve izleme eksikliği büyük risk oluşturur.

Temel önlemler:

Varsayılan parolaları hemen değiştirin.
Ağ segmentasyonu uygulayın: tıbbi cihazlar, BT altyapısı ve kullanıcı cihazları ayrı VLAN'larda olsun.
Firmware güncellemelerini merkezi olarak yönetin ve imza doğrulaması yapın.
Cihaz erişimleri için güçlü kimlik doğrulama kullanın; mümkünse cihaz bazlı sertifika veya donanım anahtarı ile doğrulama sağlayın.
IoT cihazlar için davranış tabanlı izleme ve anomali tespitleri kurun.

Örnek senaryo:

Radyoloji cihazı ve hastane ağının aynı segmentte olması yerine ayrı bir segmentte tutulur; dış erişim sadece gerekli portlar ve VPN ile kısıtlanır.

Sık Yapılan Hatalar

Parolaları e‑posta veya sohbet uygulamalarıyla paylaşmak.
Aynı parolayı veya küçük varyasyonlarını farklı hesaplarda kullanmak.
2FA kodlarını yedeklemeden cihaz değiştirmek; kurtarma planı olmadan hesap kilitlenmesi.
Paylaşım linklerine süresiz erişim vermek.
Varsayılan IoT parolalarını değiştirmemek ve firmware güncellemelerini ihmal etmek.

Bugün Başlamak İçin 5 Adım

Tüm kritik hesaplarda benzersiz parolalar oluşturun ve parola yöneticisi kurun.
Önemli hesaplar için iki faktörlü kimlik doğrulamayı (2FA) aktif edin; donanım anahtarını tercih edin.
Bulut paylaşımlarını gözden geçirip gereksiz izinleri kaldırın; link sürelerini kısaltın.
IoT ve tıbbi cihazlarda varsayılan parolaları değiştirin, ağ segmentasyonu uygulayın.
Have I Been Pwned veya eşdeğer çözümlerle sızıntı taraması yapın ve ihlal durumunda hızla parola sıfırlama sürecini başlatın.

Uygulama Örnekleri ve Senaryolar

Senaryo 1 — Klinik: Hasta portalı girişleri

Sorun: Hasta portalına aynı parolanın tekrar kullanılması.
Çözüm: Parola yöneticisi ile hasta hesaplarına otomatik güçlü parola atayın, 2FA (SMS yerine TOTP veya donanım) aktif edin, şüpheli girişlerde oturum açma şartı zorunlu kılın.

Senaryo 2 — Hastane BT ekipleri: Paylaşılan dokümanlar

Sorun: Paylaşılan klasörler herkese açık hale gelmiş.
Çözüm: Erişimi gözden geçirin, erişim taleplerini onay sürecine bağlayın, paylaşılan linklere süre ve parola ekleyin.

Senaryo 3 — IoT: Monitör ve pompa cihazları

Sorun: Cihazlarda varsayılan erişim bilgileri kullanılıyor.
Çözüm: Cihaz envanterini çıkarın, varsayılan hesapları kaldırın, segmentasyon ve merkezi güncelleme mekanizması uygulayın.

Sonuç ve Çağrı

Sağlıkta veri koruma, sadece teknik bir zorunluluk değil hasta güvenine dayalı bir zorunluluktur. Parolalar bu güvenliğin ilk hattıdır; doğru politika, araç ve alışkanlıklarla riskleri büyük ölçüde azaltabilirsiniz. Bugün başlamanız için basit bir adım: tüm kritik hesaplarızdaki parolaları gözden geçirmek ve bir parola yöneticisi ile 2FA'yı etkinleştirmek. Kurumunuzda bir parola denetimi planı oluşturmak veya KVKK uyumluluğu için destek almak isterseniz, güvenlik ekibinizle iletişime geçin veya bir güvenlik danışmanından yardım alın. Yapacağınız küçük değişiklikler büyük veri sızıntılarını engelleyebilir — şimdi harekete geçin.